Een leerling zei tegen haar leerkracht bij het uitdelen van de toets Begrijpend Lezen: ‘O, die tekst heb ik gisteren ook al gemaakt, bij het huiswerkbureau’. Zo’n opmerking geeft aan hoeveel waarde er (in dit geval door ouders) gehecht wordt aan niet-methodegebonden, landelijke toetsen. Vooraf oefenen is sowieso uit den boze, want wie houdt wie nu voor de gek? Maar we kunnen ons ook gerust afvragen: waarom toetsen we onze kinderen ongeveer twee keer per jaar met zo’n landelijke toets? Daarom vertel ik je in deze blog meer over het analyseren van toetsen.
Visie: waarom toetsen?
Simon Sinek leerde mij de waarom-vraag te stellen. In dit geval de vraag naar je visie op toetsen. Zo’n landelijke toets mag zeker geen oordeel zijn met woorden als ‘onvoldoende’ of ‘goed’. Ook zou het niet nodig moeten zijn, om voor de komende periode het leerstofaanbod te bepalen naar aanleiding van de uitslag en/of analyse van de toets. Je hebt immers dagelijks contact met je leerlingen (observatie). En ook om de paar weken is er een methodetoets. Deze beide zaken geven je voldoende informatie om te bepalen wat een kind nodig heeft qua aanbod in de komende periode. Kennis van de leerlijn met de onderliggende domeinen en de doelen mag hierbij niet ontbreken.
Waarom dan wel een toets afnemen? Om te meten of een leerling (of groep, of school) gegroeid is sinds het vorige meetmoment ten opzicht van zichzelf. Je kunt ook zeggen: om vast te stellen of er voldoende geprofiteerd is van het leerstofaanbod. Als je zo naar de toetsuitslagen kijkt, ontdek je soms tot je verbazing en vreugde, dat een van je zwakste leerlingen de meeste groei laat zien. En soms zie je dat een of meerdere van je sterkere leerlingen weinig of geen groei hebben doorgemaakt. Dan weet je toch wat je moet doen?
Alleen juiste resultaten na correcte invoer
‘Garbage in, is garbage out’ is een bekende uitdrukking. En bij toetsen en het analyseren daarvan zeker van toepassing. Als je een overzicht of dashboard op groeps- of schoolniveau ophaalt in ParnasSys, Ultimview of Mijnschoolplan, moeten de aantallen wel kloppen. Met andere woorden: van elk kind in de groep is er een score ingevuld. Ook van de leerlingen die een adaptieve toets hebben gemaakt. De vaardigheidsscore die zij op hun toets halen telt ‘gewoon’ mee voor de gemiddelde vaardigheidsscore van de groep. En als in een bepaalde periode om wat voor reden dan ook maar een deel van de klas getoetst is, moeten in ParnasSys de roze vinkjes achter de invoerregels van deze leerlingen uitgezet worden. ParnasSys berekent namelijk een groepsgemiddelde (voor de hele groep dus) op grond van het aantal ingevoerde scores.
Overzichten om inzicht te krijgen
Om de toets van een groep (of alle groepen) te analyseren heb je overzichten nodig. Ik maakte daarvoor een Stappenplan om de belangrijkste overzichten uit ParnasSys op te halen Je kunt dat Stappenplan hier opvragen. Voor analyse op groepsniveau zijn pagina 3, 4 en 5 nodig. Voor analyse op schoolniveau pagina 6. Directeuren en ib’s kunnen als aanvulling ook dashboards uit Ultimview bekijken die geschikt zijn voor analyse, zoals Kwaliteit van opbrengsten en Cohortanalyse.
Gesprek over opbrengsten op groepsniveau
Ter voorbereiding op het gesprek over de opbrengsten (vaak groepsbespreking genoemd) worden door de leerkracht de hierboven genoemde overzichten opgehaald en het (een) analyseformulier ingevuld. Daarover vindt dan het gesprek plaats. Spreek over de groep als geheel en niet over individuele leerlingen; dat kan altijd nog in de leerlingbespreking. Deze vragen zouden gesteld kunnen worden:
- Wat valt je op als je naar de tabellen en grafieken kijkt?
- Had je dit verwacht? Wat zou een mogelijke verklaring kunnen zijn?
- Heb je je doelen bereikt? Waarom wel/niet?
- Wat ga je nu doen in de komende tijd?
NMT-resultaten niet allesbepalend!
Deze manier van analyseren is zinvol en krachtig. Het zal iets doen met reflectie op leerkrachtgedrag. Ook niet onbelangrijk. En zo wordt een niet-methodegebonden toets wel belangrijk, maar zeker niet allesbepalend. En zijn alle hulp- en oefenbureautjes niet nodig om te trainen voor een toets.
Meer weten?
We hebben hier ook een mooi scholingsaanbod bij gemaakt met als titel ‘Toetsresultaten betekenisvol maken’. Voor meer info klik hier.
